Sertifikasiyaya hazırlaşan müəllimlərin əksəriyyəti yaşlı nəslin nümayəndəsidir. Xüsusilə 50-60 yaş arası müəllimləri nəzərdə tuturuq. Kifayət qədər xəstəlikləri var. İmtahana hazırlaşarkən və imtahan vaxtı yüksək stress, həyəcan keçirirlər. Şəkər, təzyiq və s. Üstəlik bu səbəbdən imtahana kimi əməliyyata gedənlər belə var. İllərin hörməti, etibarı, güvəni və s. bir günlə altüst olur düşüncəsi, pərt olma, biabr olma, işi itirmə qorxusu və s.

Müəllimlərimizi anlamaq və onlara dəstək olmaq üçün işinin peşəkarı psixoloq Nizami Orucova suallarımızı ünvanladıq. Qeyd edək ki, Nizami Orucov sözün əsl mənasında Respublikanın bir nömrəli psixoloqudur.



Bu məsələyə psixoloq kimi münasibətiniz necədir?

Psixoloq olaraq qeyd etmək istərdim ki, 50-60 yaş arası müəllimlərin sertifikasiya imtahanına hazırlaşması sadəcə bir qiymətləndirmə prosesi deyil, onların peşəkar və şəxsi kimlikləri üçün böyük bir emosional yükə çevrilə bilər.
Bu yaş dövrü insanın həyatında məna, dəyər və qəbul axtarışının daha da gücləndiyi bir mərhələdir. İllərlə şagird yetişdirən, ailələrə, cəmiyyətə töhfə verən bu müəllimlər üçün bir test nəticəsi ilə “yeterli” və ya “yetersiz” damğası almaq qorxusu, dərin psixoloji narahatlıq doğura bilər. Burada əsas risklərdən biri özünə hörmətin zədələnməsi, biabır olma qorxusu və ictimai dəyərin itiriləcəyi düşüncəsidir.
Bu emosional yük zamanla somatik simptomlara, yəni fiziki pozuntulara da çevrilə bilər: təzyiqin qalxması, şəkərin yüksəlməsi, yuxusuzluq, ürək döyüntüləri və hətta panik atak halları müşahidə edilə bilər. Bəzi hallarda bu şəxslərin imtahana qədər əməliyyata qədər gedən psixosomatik nəticələrlə qarşılaşması belə mümkündür. Bütün bunlar, sadəcə “imtahan qorxusu” deyil, şəxsi dəyərin təhlükədə olması hissindən qaynaqlanır.

İkinci sualımız isə belədir, imtahana son 1 ay qalıb. Həmin müəllimlərə nə tövsiyyə edərsiniz?

Psixoloq kimi bu müəllimlərə tövsiyəm:
1. Emosional reallığı qəbul edin:
Bu imtahan sizin şəxsiyyətinizi və ya müəllimlik dəyərinizi ölçmür. O, yalnız müəyyən bir bilik səviyyəsini yoxlayır. Dəyərli olmaq üçün imtahanda mütləq uğur qazanmaq lazım deyil.
2. Özünüzlə şəfqətli və anlayışlı danışın:
“Bu yaşımda belə çalışıram, öyrənirəm və cəhd edirəm. Bu, zəiflik deyil, əksinə gücdür.”
3. Planlı, lakin yumşaq öyrənmə rejimi qurun:
Gündəlik 2-3 saatlıq fokuslanmış hazırlıq uzunmüddətli stresssiz və daha davamlı nəticə verir. Hər gün 1 addım atmaq, bir anda sıxılmaqdan daha faydalıdır.
4. Bədəninizlə əməkdaşlıq edin:
Nəfəs texnikaları, qısa gəzintilər, meditasiyalar və ya sadəcə gündəlik 10 dəqiqəlik sakit oturuşlar sinir sisteminizin stabilləşməsinə yardım edəcək.
5. Dəstək sisteminiz olsun:
Eyni durumda olan digər müəllimlərlə birlikdə oxumaq, hisslərinizi bölüşmək sizə “tək deyiləm” güvəni verəcək. Paylaşmaq – yüngülləşməkdir.
6. Peşəkar dəstəkdən çəkinməyin:
Əgər psixoloji yüklənmə güclüdürsə, 1-2 seans psixoloqla görüşmək sizi rahatladacaq və doğru emosional yanaşma ilə imtahana hazırlaşmağınıza kömək edəcək.